Îroj duşem e, roja yekemina heftê. Hefte
kengê dest pê dike û roj kengê dest pê dike? Bersiva va pirsana gora gel û
çandan curecur in. Dibe ku dema roj bi kurdî û farisî hatine navkirin hefteyê
bi roja şemîyê dest pê kirî ye. Em dibêjin şem, yekşem, duşem, sêşem, çarşem,
pêncşem û ênî. Dibe ku roja yekşem roja yekema hefteyê bûye. Vana hemû
texmînin, ango texmînên min. Ji bona tesdiqkirina wan lêkolînên min jî tunin.
Lê roj kengê dest pê dike? Gor demsala
hicrî roj bi avabûna rojê re dest pê dike. Lomaye ku em şeva di navbera pêcşem
û ênê yê re “şeva ênîyê” dibêjin. Çira? Ji ber ku demsala hicrî gor heyvê tê
hesabkirin. Heyv jî bi avabûna rojê re bi şiklekî aşîkar dibe û roj dest pê
dike. Bi qesta mina rojê li vir roja ku 24 saetan didome ye, ne ku roja ku bi
rojhildanê re dest pê dike û bi avabûna rojê re diqede ye. Ango roja ku bi
şevek û rojek di tê de ye.
Niha li sere erdê zêdetir demsala mîladî
tê karanin. Ew jî gor rojê hatîye hesabkirin. Gor mantiqê ger roj bi hildana
rojê dest pê bikira. Lê wusa nine. Roj nîvê şevê dest pê dike. Çira wusa ye. Bi
rastî di vî warî de jî lêkolînên min tunin. Ez dîsan dest bi texmînan bikim.
Gor texmîna min; welatên ewrûpayî du şoreşa
senayî/hunerwerî yê nêrî ku di palûkan de zûtir dest bi xebatkirinê kirin
baştir e. Qerar dan ku di nîvê şevê saet 0 (sifir)ê dest bi rojê bikin. Wê demê
karker zûtir ger dest bi xebatê bikin. Her çiqas bandora wan li sere erdê belav
û zêdetir bû, demsala miladî jî ji alîyên dewlet û gelan ve hat qebûlkirin.
Ez naxwezim di derheqê va tiştên ku min li
vir ji we re pêşkeş kirin re bikevim muneweşe yê. Ji ber ku ez bi xwe jî
rastbûna wan ne bi sedî sed bawerim. Min xwest ku hinek ramanên xwe ji we re
parve bikim.
19.01.2015, duşem, Stuttgart
---
Kurdîya mina zaroktîyê tenê bi peyîvên ku
wê demê li gundê me de dihat axifandin pêk dihat. Di dibistana tirkan de em
hinî zimanê tirkî bûn. Her ku tirkîya me pêşve ket, em pê hesîyan ku em navên
hinek tiştan bi kurdî nizanin. Her çiqas min dunya nas kir ew tiştên ku me
navên wan bi kurdî nedizanî zêdetir bûn.
Di dibistanan de bi kurdî axifandin tenê
qedexe nebû, tinebûna zimanê me yê dayîkê jî ji me re dihat dîyarkirin û
qebûlkirina wê tinebûnê me dihet xwestin. Em di nav nakokîyek pir dijwar de
bûn. Yên ku va înkarkirina qebûl nedikirin nedikarîyan dengên xwe derbixin. Ji
ber ku tehdît, curm û tirs hebû. Lê yên ku hîn pê nehesîyabûn ku înkarkirina
zimanê kurdî înkarkirina wane jî carna bi henekî pirsa ew tiştên ku me navên
wan bi kurdî nedizanî dikirin. Wexta me nedikarîya bersiva wan bidin ew gotinên
ku mamosteyan bihîstibûn ji me re dubare dikirin. Wan gotinan yek jî “zimanê
kurdî zimanekî pir qels e, tenê di gundan de tê axifandin. Êdî di va rojên
nûjen de nikare têra mirovan bike. Lomaye ku ger em fêrî zimanê tirkî bibin.” û
hîn pir tiştên din bûn.
Ez li vir pir sere we neêşînim. Me vê demê
navên pir mehan/heyvan jî bi kurdî nedizanî. Wexta di dibistanê de navên 12
mehên salê bi tirkî ji bi me hatin ezber kirin, me xwest em navên wan mehen bi
kurdî jî hin bibin. Lê kesên ku va navana bizanîbûna û me bidana hinkirin
tunebû. Sal derbaz bûn, li ser sloganên li ser dîwaran me ji xêra newrozê nave
meha adarê û ji xêra yekê gulanê nave meha gulanê hin kir. Hîn jî pir kurd
navên mehan bi kurdî nizanin. Bi saya internetê wexta ez hinî navên mehan bi
kurdî bûm, min dît ku navên mehan curecur in. Her herema Kurdistanê navên tê
gotin curecur in. Her çiqas li gor salnameya kurdî sere sale bi newrozê dest pê
bike jî, li Kurdistanê jî êdî gor salnameya miladî hesab tên kirin. Gor
rêzkirina mehên salnameya miladî navên mehên bi kurdî wusa ne:rêbendan/çile,
sibat/reşemî, adar, nîsan/avrêl, gulan, hezîran/pûşper, tîrmeh, tebax/gelawêj,
îlon/rezber, kewçer/cotmeh, kanûn/sermawez, berfanbar.
Dem hat guhertin, zimanê kurdî di
dibistanên Tirkîyê de hîn nebin jî, di hinek zanîngehên Tirkîyê de niha tên
hinkirin. Lê dinêrim ku hinek kurd êdî navên rojan jî bi kurdî nabêjin û bi
tirkî tînin ziman. Her çiqas bi tirkî navên hinek rojan ji kurdî hatine girtin
jî dema mirov di şuna pêncşem de perşembe bibêje ew êdî ne kurdî ye, tirkî ye.
Me di dema berê de hinek peyîvên tirkî digirtin û di hevokên xwe yên kurdî de
mina peyvek kurdî kardianî. Niha jî hinek kurd peyvên kurdî bibin jî mina
peyvên tirkî di hevokên xwe de cîh dikin.
Îroj berf dibarî. Min dixwest di derheqê
demsala zivistan û barandina berfa dema zaroktîya xwe ji we re hinek nêrîn û
bîranînên xwe pêşkeş bikim. Lê berê rêzkirina nivisa min di alîyekî din de
meşîya.
20.01.2015, sêşem, Stuttgart
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen